Dil Çalışmalarım

Ana Sayfa >>

Kişisel Bilgiler >>
    Özgeçmiş
    Bilimsel Yayınlar
    Atıflar
    Tasarılar (Projeler)
    Bilimsel Sunuştaylar
    Yönetilen Tezler
    Dersler
    Görevler
    Diğer Yayınlar
    İletişim

Fizik/Fizik Eğitimi >>
    Fizik Deneyleri
    Nobel Fizik Ödülleri
    Öğeler Çizelgesi
    Biliyor Muydunuz?

Duyurular >>

Diğer >>
    Bilgisayar
    Bilgi Yarışması
    Sormacalar
    Yararlı Bilgiler
    Güncel Bilgiler

English >>

Dil Yazılarım

SAĞ VE SOL SÖZCÜKLERİ ÜZERİNE - 23.02.2013
Dr. Hasan Şahin KIZILCIK

Bağıl yönü belirten sağ ve sol sözcüklerinin kökenini biliyor musunuz?

Sağ sözcüğü; sağ olmak, sağlıklı olmak, yaşıyor olmak anlamına gelen ad soylu "sağ" sözcüğünden gelmektedir. yalnızca Oğuz Türkçesinde görülür. Özbek, Kazak, Kırgız, Uygur Türkçeleri gibi diğer Türkçelerde sağ yerine "oñ" kullanılmaktadır. Sağ sözcüğünün kullanılmasında, sağ yönün İslam inancında değerli olması ve bu yüzden yaşamla simgelenmesi, "uğurlu yan" olarak görülmesinin etkisi olabilir. Ancak en olası neden, insanların çoğunun sağ elinin daha güçlü olması, daha sağlıklı olan yanın sağ yan olduğu düşüncesini oluşturması olabilir. Bu nedenle o yana sağlıklı yan anlamında "sağ" denmiş olabilir.

Sol sözcüğü; soluk, solgun, bitkin, ölü anlamlarına gelen "sol-" eyleminin adlaşmasıyla oluşmuştur. Diğer Türkçelerde de aynı biçimdedir. Sol sözcüğünün "ters" anlamı da bulunmaktadır. Bu nedenle sol ellilere (solak), "ters elli" de denmektedir. İnsanların çoğunun sol elinin diğerine göre zayıf oluşu, onun soluk, solgun, güçsüz ve ters olarak algılanmasına neden olmuştur. Bu nedenle sol sözcüğünün ölümle ve solgun olmakla özdeşleştirilmesi olasıdır.

Eski Türk inancında sağ ve sol yön olarak eşit değere iye idi. Sağın sola, solun da sağa üstünlüğü yoktu. Tıpkı yaşamla ölümün değerinin eşit olması gibi...

İngilizcede de benzer bir mantıkla sağ yerine "doğru" anlamına da gelen "right" sözcüğü kullanılmıştır. Farsçada da sağ için "rast" denir. Bu da doğru demektir. Birçok dilde bu konuda benzer bir anlayış vardır.

Dipçe: Burada yalnızca bağıl yön adları olan sağ ve sol irdelenmiştir. Herhangi bir yönetkesel (siyasi) bir anlama bakılmamıştır.





Diğer Yazılar

 
Özlü Söz:
Önce doğruyu bilmek gerekir; doğru bilinirse yanlış da bilinir, ama önce yanlış bilinirse doğruya ulaşılamaz. - (Farabi)
Mustafa Kemal ATATÜRK diyor ki:
Cumhuriyet, fikir serbestliği taraftarıdır. Samimi ve meşru olmak şartıyla her fikre hürmet ederiz.


© Özlük Hakkı/Copyright 2003-2023 Hasan Şahin KIZILCIK
Öneri: 1024x768 ve üstü